Bewoners aan zet. Maar waar aan zet?
Een veel gehoorde kreet in het sociale domein: de sociale basis versterken met bewoners aan zet! Je hoort en leest er overal over, maar wat betekent het nu eigenlijk? Er zijn allerlei definities van wat de sociale basis versterken betekent. Het is makkelijk gezegd om bewoners te vertellen wat ze daar zelf aan kunnen doen. En hoe ze dat kunnen doen. Maar de praktijk is weerbarstig, en verschillende opvattingen en achterliggende doelen zorgen ervoor dat dit niet vanzelf gaat.
Gemiddelde leesduur: 5 minuten
De buurtondersteuner: een vertrouwd gezicht in de buurt
In ons werk als buurtondersteuner in Tilburg zijn we een vertrouwd gezicht in de buurt en bevinden we ons op de plek waar bewoners aan zet gaan. We werken in buurten die volgens de cijfers achterlopen en waar zorgen zijn op het gebied van armoede, veiligheid en gezondheid. Vanuit presentie dompelen we onszelf onder in de buurt, leren bewoners kennen en worden een vertrouwd gezicht. De focus ligt niet op de zorgen en problemen in de buurt. We geven liever een podium aan talent en leggen verbindingen tussen bewoners. Zo ontstaat er in een buurt die gezien wordt als kwetsbaar, een krachtig netwerk van bewoners dat van betekenis is voor elkaar. We laten ons daarbij inspireren door Asset Based Community Development (ABCD).
Wat blijft er over van de bewonerswensen?
Vaak zien we goedbedoelde initiatieven vanuit organisaties om bewoners aan zet te krijgen. Er wordt een pleintje aangewezen dat opgeknapt mag worden. De opdracht: bewoners maken met elkaar de plannen én steken zelf de handen uit de mouwen. Er komt een plan, waarna wordt bepaald hoeveel geld er is. Vervolgens moet het langs allerlei commissies voor goedkeuring. Zo blijft er weinig over van bewonerswensen vanuit de eerste energieke brainstorm.
Guerilla Tegelwippen
Uiteindelijk blijkt na maanden overleg dat het bestemmingsplan zo vastligt dat er niet meer kan dan een paar tegels eruit en planten erin. Een middagje actief ‘Guerilla Tegelwippen’ was voldoende geweest. Het uiteindelijke resultaat is dan een fleurig plein, maar daaronder is veel verloren gegaan. Kostbare tijd en positieve energie van wijkbewoners is weggevloeid in het putje van de gemeentelijke procesmolen. Heb lef en vertrouw in bewoners
De verleiding om voor bewoners te bepalen waar, wanneer en hoe zij aan zet moeten komen, ligt op de loer. De sociale basis wordt pas echt versterkt als de bewoner dat zélf bepaalt. Aangezien zij geen betaalde krachten zijn die een opdracht krijgen, moet je op zoek naar manieren om de beweging in gang te zetten en initiatief te laten ontstaan. Je handelt vanuit vertrouwen in bewoners. Ga op je handen zitten, maar weet ook wanneer je verantwoordelijkheid neemt en de bewoner ondersteunt wanneer daar vraag naar is. Het vraagt lef om op die manier aan de slag te gaan met bewoners.
“Als er toch ingewikkelde processen doorlopen moeten worden, wees dan transparant over die complexiteit”
Mooie voorbeelden van Tilburgse bewoners die samen betekenis geven
Er zijn genoeg voorbeelden waar bewoners samen aan de slag gaan, neem ‘Buren helpen Buren’ in Tilburg. Hierbij helpen buren elkaar met eenmalige klusjes, waardoor er een netwerk van bewoners ontstaat dat elkaar weet te vinden. Of het vangnetwerk waarbij bewoners met een beperkt sociaal netwerk samen een speelgoedpunt startten voor gezinnen. Het zijn initiatieven waarbij Tilburgse bewoners iets doen voor een ander, waardoor zij zichzelf weer van betekenis voelen. Meer mooie Tilburgse voorbeelden vind je hier terug.
Focus on what’s strong, not on what’s wrong!
Wil je voorkomen dat een goed bedoeld initiatief wegspoelt met de bureaucratie, maar juist opbloeit in de buurt? Zorg dan dat je de bewoner ruimte geeft om te doen waar hij of zij intrinsiek voor gemotiveerd is. Een bewoner stopt tijd en energie in zaken waar hij zelf iets uithaalt. Het gevoel van ergens bij horen, van betekenis zijn en plezier maken, zijn de directe opbrengsten voor de bewoner zelf. Des te meer reden om de bewoner ruimte te geven om zichzelf in te zetten op zijn thema, manier en niveau. Verdiep je in wat bewoners belangrijk vinden, voer gesprekken, stel vragen en luister! Als er toch ingewikkelde processen doorlopen moeten worden, wees dan transparant over de complexiteit. Neem de bewoner, als dat nodig is, aan de hand. Blijf ernaast staan, niet er tegenover. Zoek talenten in plaats van gebreken. Ga op zoek naar waar ruimte is in regels en procedures of waar je die ruimte moet maken en val de bewoner niet lastig met onmogelijkheden. Focus on what’s strong, not on what’s wrong!
Meer lezen of meer informatie? Jaarrrapportage ContourdeTwern Boekje Buurtmaken ABCD | VSBFonds ABCD | Movisie Het boekje 'Buurtmaken' van het VSB-fonds
Jacoline Pijl is buurtondersteuner bij ContourdeTwern. ContourdeTwern verzorgt in zestien werkgebieden verspreid over Nederland sociaal werk, in samenwerking met 500 medewerkers en 5000 vrijwilligers.